In deze maandelijkse column deelt waarderingsexperte Nathalie Arteel tips over hoe je waardering kan inzetten als basis voor een positieve bedrijfscultuur en persoonlijk geluk. Deze keer heeft ze een boeiend gesprek met de in Canada wonende, Belgische topneuroloog Steven Laureys.
‘Is er een verband tussen een positieve en waarderende bedrijfscultuur en een gezond brein?’
Daar twijfelt Nathalie Arteel geen moment aan. Als Leading Angel van Arteel Group zet ze organisaties aan om te investeren in een waarderingscultuur:
“Door een cultuur te creëren waarin mensen gezien en gedragen worden en zich veilig voelen, ontstaan verbindingen van hart tot hart, is er vertrouwen en bloeit de creativiteit.” Met dat uitgangspunt ging ze in gesprek met neuroloog en auteur Steven Laureys.
“Ik ben overtuigd van de toegevoegde waarde van persoonlijke en sociale vaardigheden, die moeilijker meetbaar zijn. Het is heel belangrijk om in de bedrijfscultuur en werkomgeving te investeren,” zegt neuroloog Steven Laureys vanuit Canada, waar hij aan de Universiteit Laval in Quebec bij het centrum voor hersenonderzoek CERVO werkt. Net als hij eerder met boeddhistische monniken deed, legt hij er Native Americans onder de hersenscanner om van hun breinen te leren.
“Een negatieve werksfeer heeft een zichtbaar effect op je brein”, legt hij uit. “We zien dat de hippocampus verschrompelt en dus de structuur van je brein verandert als je chronische stress ervaart. Dat heeft consequenties omdat de hippocampus belangrijk is voor ons geheugen. Studies tonen aan dat het bedrijfsleven, de politiek, maar ook de universiteiten harde werelden zijn, het zijn grote hiërarchische structuren. Dat kan anders: meer horizontale en participatieve structuren.”
Nathalie Arteel wil vooral inzetten op een omgeving waar mensen de boodschap krijgen dat ze belangrijk zijn en zich gedragen, gehoord en gezien voelen. Als je in een waarderingscultuur terechtkomt, komt dat de kwaliteit van je brein én van je leven ten goede. Dan ga je elk moment dat je krijgt in je leven benutten om een positieve bijdrage te leveren.
Maar volgens Nathalie is er in de coronaperiode veel sociaal kapitaal verloren gegaan: “Veel werkgevers hebben geen idee hoe hun mensen zich voelen, ook collega’s onder elkaar weten dat niet altijd meer.”
Steven Laureys geeft aan dat neurologen dat zien in de hersenen: “De coronapandemie heeft met veel onzekerheden ons stressniveau enkel nog verhoogd. En ons brein heeft het moeilijk met onzekerheid, het is een predictiemachine. Als we te veel het verleden blijven vasthouden of met de toekomst bezig zijn, kan het ons te veel worden. We hebben de negatieve spiraal van stress en piekeren door steeds weer vervelende situaties weer boven te halen.”
“Na een discussie met een collega denk je: ik had dat moeten zeggen, en dan ben je weer vertrokken. En omdat we er zo sterk in zijn om onze negatieve gedachten steeds weer op te rakelen, kan het ons tot burn-out en erger drijven”, waarschuwt Steven Laureys. “Maar studies tonen ook aan dat we daar iets aan kunnen doen: de positieve spiraal kan ook.
En zeer belangrijk: ook de werkgever kan daar iets aan doen. Je kan natuurlijk niet je collega, je baas of je partner veranderen, maar wel hoe je daar zelf mee omgaat. Het is een universele behoefte om ons gewaardeerd te voelen. Ik denk dat we te weinig inzetten op het luisteren naar de ander, dat we de expertise, de mening en het werk van de ander te weinig appreciëren.”
“We willen allemaal gelukkig zijn”, weet Steven Laureys. “Ik ken niemand die bewust zegt: ik wil ongelukkig zijn. De meeste mensen in Vlaanderen hebben alles: hoe kan het dan dat we ons toch zo ongelukkig voelen? Ik vind het verschrikkelijk om te zien hoeveel jongeren die ogenschijnlijk alles hebben, zich van het leven proberen te beroven.”
“Ik vind jouw initiatief voor een positieve en waarderende bedrijfscultuur die bijdraagt aan de gelukservaring fantastisch”, zegt hij tegen Nathalie. “Ik geloof dan ook heel sterk in de neuroplasticiteit van het brein, maar voor elk van ons geldt dat we impact op ons brein kunnen hebben door anders om te gaan met alles dat er naar ons hoofd wordt geslingerd.”
“Mensen zijn vaak ontgoocheld als ik geen pil voorschrijf”, voegt hij eraan toe. “Bepaalde neurotransmitters (oxytocine, serotonine, dopamine) zijn belangrijk, maar ik hou niet zo van dat: dit is het gelukshormoon. Toen Prozac op de markt kwam, slikten veel mensen die gelukspil, maar natuurlijk word je daar niet happy van. Geluk is veel complexer. Je brein zit veel ingewikkelder in elkaar en is ook permanent in interactie.”
“Als je kan stilstaan bij hoe je je voelt en wat je job voor je betekent, kan je assertiever worden over wat je niet fijn vindt en met collega’s naar oplossingen zoeken”, aldus Steven Laureys.
“Maar we hebben niet geleerd om belangrijke vragen te stellen als: hoe voel ik me nu echt? Hoe voel jij je? Hoe gaan we met elkaar om? We moeten meer verbinden met onze eigen waarden en emoties.”
Nathalie Arteel herkent dat: “In het begin van mijn carrière paste ik me voortdurend aan en heb ik voor een stuk mijn eigen waarden verloochend. Ik was continu mijn verhaal aan het afstemmen op degene die voor mij zat. En dat werkt niet. Omdat ik zelf niet in evenwicht was, werd ik alleen maar ongelukkiger. Ik begreep dat als ik vrij wilde zijn, ik mezelf moest zijn.”
“Dat voelen schuiven we te veel en te snel opzij”, beaamt Steven Laureys.
Descartes zei: ik denk, dus ik ben, maar het is ook: ik voel, dus ik ben.
Daarop moeten we meer inzetten, ook in het onderwijs. We zetten belachelijk weinig in op emotionele intelligentie en emotioneel welzijn. Het zijn woorden die we gebruiken, maar ondertussen hebben we voor het emotionele nog altijd geen equivalent van de leerkracht lichamelijke opvoeding. Het is schandalig dat we dat zo blijven verwaarlozen. Net zoals je elke dag je tanden poetst, kan je hetzelfde doen voor je mentaal welzijn.”
Nathalie Arteel wil bedrijfsleiders aanzetten tot een waarderingscultuur en inspireren om door een positieve lens van waardering en dankbaarheid te kijken en zo een liefdevolle omgeving te creëren die verbindt. De gevoelens die je hiermee opwekt, brengen jou en je mensen in een hogere vibratie en zorgen ervoor dat je de juiste mensen aantrekt.
“Bij studies zien we dat we beter met stress kunnen omgaan als je inzet op de bedrijfscultuur in het algemeen en meditatie in het bijzonder”, vult Steven Laureys aan. “Meditatie is een uitnodiging om je bewust te zijn van je gedachten die afdwalen en leren je aandacht terug te brengen. Meditatie is een heel krachtige tool voor het aanbrengen van focus. Zonder te vervallen in een of andere magisch toverstokje, denk ik dat het belangrijk is om te zien hoe een meetbaar effect meditatie en interventies van mindfulness based stress reduction hebben.”
“We zitten in een competitieve cultuur en willen heel hard, maar je kan een marathon ook niet sprintend afleggen. Soms is het goed om gewoon even los te laten, te observeren en te aanvaarden”, adviseert Steven Laureys. “Ik denk dat werkgevers moeten nadenken of ze willen dat mensen heel de tijd bezig zijn of soms ook gewoon niks doen.
En nee, het is niet de bedoeling dat we allemaal Matthieu Ricards of Dalai Lama’s worden, maar we kunnen wel van hen leren. Het gaat om je hele houding en hoe je meer bewust gaat reageren als er iets gebeurt of iets naar je hoofd wordt geslingerd. Leer dat je er op een andere manier mee kan omgaan.”
De voorbeeldfunctie vindt hij ook heel belangrijk: “Soms geef ik lezingen en de directie daagt zelf niet op. Hoe de CEO leeft, is van invloed op alle andere niveaus in het bedrijf. In het No-nonsense meditatieboek geef ik Schoenen Torfs, de beste werkgever van Europa, als voorbeeld. Zij doen meditatie en spreken daar samen als collega’s over. Het toont dat je wel op een andere manier kan meedraaien in een competitieve business.”
“Ik groeide op bij mijn moeder en wij hadden het niet breed. Op internaat bij de nonnetjes leerde ik dankbaar zijn voor wat je wel hebt”, blik Nathalie Arteel terug. “Elke zondag fietste ik alleen naar de kerk om mijn dank te betuigen. Het gevoel ergens bij te horen, het gevoel om elke week samen te komen en dankbaar te zijn – dat gaf me kracht. Je bedrijf bekijken als een soort community waar je thuis komt, waarin je je gedragen voelt, waar je je veilig voelt. Een omgeving waar liefde en hard werken perfect samen kunnen gaan, waar je met goesting elke dag gaat werken, een omgeving waar jij je mentaal kunt voeden en opladen. Zo’n community is dan ook de magneet om de juiste mensen naar je toe te trekken.”
Bedrijven als een community, Steven Laureys denkt dat het kan: “Zingeving, spiritualiteit en van betekenis zijn, is een universele behoefte. Historisch gezien vervulde religie die zingeving, maar dat kan zeker ook op een niet-religieuze manier worden ingevuld.
Ik denk dat de leiders van bedrijven, maar ook in de politiek en de media, een verantwoordelijkheid hebben om inspirerend te zijn.
We staan voor grote uitdagingen, maar laten we naïef optimistisch blijven om dat positief te kunnen zien. Ja, er zijn Poetins en Trumps, maar er is vooral ook solidariteit. Het is belangrijk dat we dat cultiveren door met meditatie loving-kindness, compassie en empathie te trainen. Dat heeft een meetbaar effect: we zien de emotionele structuren in het brein daardoor echt veranderen. Als we bewust inzetten op wat wel goed gaat, kunnen we ‘s avonds met dankbaarheid in slaap vallen.”